Blog Single

Subasman, yapının zemin kotu altında kalan ve üst yapıyı güvenle taşıyan “temel + temel altı katmanlar” bütünüdür. Tipik kapsam; hafriyat, grobeton, su yalıtımı (bohçalama), radye veya mütemadi temel (beton + donatı + kalıp), drenaj hattı, geri dolgu ve sıkıştırma, temel topraklama gibi işlerden oluşur.
Bu yazıda 150 m² bina oturum alanı için iki farklı senaryoda (radye ve mütemadi) örnek maliyet çıkarıyoruz. Rakamlar örnek/varsayımsal olup şehre, zemine, seçilen malzemeye ve işçiliğe göre değişir; tekliflerle mutlaka teyit edin.

Varsayımlar ve Hızlı Notlar

• Plan ölçüsü kabaca 10 m × 15 m → 150 m², çevre uzunluğu 50 m.
• Hafriyat derinliği ~0,80 m, çalışma payı her yönde 0,50 m.
• Grobeton: 10 cm.
• Radye: 30 cm (Senaryo A) — Mütemadi: 40×60 cm çevre temeli + hatıllar (Senaryo B).
• Su yalıtımı 2 kat bitümlü membran (bohçalama).
• Drenaj hattı (perimetre): 50 m.
• Donatı varsayımları:
  • Radye: 110 kg/m³,
  • Mütemadi+hatıl: 80 kg/m³.
• Aşağıdaki birim fiyatlar malzeme + işçilik yaklaşımıyla örnektir.

1) Formüller (Kaba Bütçe İçin Pratik)

• Kalıp Alanı (m²) = tek yüz → kenar kalıbı için 2 × (perimetre × radye kalınlığı)
• Beton Hacmi (m³) = kalınlık × alan (radye) veya genişlik × yükseklik × uzunluk (mütemadi)
• Donatı (ton) = Beton Hacmi × (kg/m³) / 1000
• Bohçalama Alanı (m²) = taban alanı + perimetre × şev/yan dönme yüksekliği

2) Senaryo A — Radye Temel + Bohçalama (150 m²)

Miktarlar (yaklaşık):

• Hafriyat + nakliye: 140,8 m³
• Grobeton: 15,0 m³
• Radye betonu (30 cm): 45,0 m³
• Donatı: 4,95 ton
• Kenar kalıbı: 30 m² (tek yüz)
• Membran (taban + yan dönmeler): 200 m²
• Drenaj: 50 m, Geri dolgu: 80 m³, Temel topraklama: 50 m

Örnek Birim Fiyatlar (TL): hafriyat+nakliye 650/m³, grobeton 1.300/m³, C30 beton 2.600/m³, donatı malzeme 52.000/ton, donatı işçilik 9.500/ton, kalıp 900/m², membran 320/m², drenaj 600/m, geri dolgu 300/m³, topraklama 250/m.

Radye Temel — Örnek Bütçe Tablosu

m² başına yaklaşık: 4.600–5.060 TL/m² (150 m² alan için).

3) Senaryo B — Mütemadi Temel + Hatıllar + Bohçalama

Miktarlar (yaklaşık):

• Hafriyat + nakliye: 140,8 m³
• Grobeton: 15,0 m³
• Sürekli temel (çevre 0,60×0,40 m): 12,0 m³
• Hatıllar/şeritler: 10,0 m³ (yaklaşık)
• Toplam beton: 22,0 m³
• Donatı: ~1,76 ton
• Kalıp: 90 m² (tek yüz eşdeğer)
• Membran: 170 m²
• Drenaj: 50 m, Geri dolgu: 90 m³, Topraklama: 50 m

Mütemadi Temel — Örnek Bütçe Tablosu

m² başına yaklaşık: 3.210–3.530 TL/m² (150 m² alan için).

4) Bodrumlu Senaryoda Artış Ne Olur?

Bodrum perdeleri (ör. 2,40 m yükseklik, 25 cm kalınlık, 50 m çevrede):

• Beton: ~30 m³, Donatı: ~4,2 ton, Kalıp: ~240 m² (tek yüz).
• Bu yalnızca perde duvar için ≈ 550.000 TL ek yaratabilir. Dikey yüzey su yalıtımı (~120 m² × 320 TL ≈ 38.000 TL) ve ek drenaj/koruma levhası ile toplam artış ~600.000 TL’yi bulabilir.

5) Fiyatı En Çok Etkileyen 10 Unsur

1. Zemin sınıfı ve su seviyesi (iyileştirme, bohçalama ve drenaj kapsamını büyütür).
2. Temel tipi ve kalınlığı (radye vs. mütemadi; m³ ve kg/m³).
3. Donatı oranı (statik rapordaki kg/m³).
4. Kalıp sistemi (ahşap/plywood–modüler–çelik; yüzey sınıfı).
5. Çalışma alanı ve erişim (vinç, pompa, dar sokak).
6. Drenaj ve yalıtım detayları (drenaj levhası, koruma şapı).
7. Hafriyat–nakliye mesafesi (depo sahası uzaklığı).
8. İş programı (hızlı teslim = fazla mesai/lojistik maliyeti).
9. Bölgesel işçilik (şehirler arası ciddi oynar).
10. Fiyat dalgalanmaları (çelik, bitüm, çakıl–kum).

6) Tasarruf İçin Uygulanabilir Öneriler

• Proje optimizasyonu: Radye kalınlığı, donatı dağılımı ve aks düzenini statikle netleştirip gereksiz kg/m³’ü düşürün.
• Standart detay kitapçığı: Bohçalama dönüşleri, dilatasyon ve geçiş detaylarını tekrar eden standartlarla çözüp fireyi azaltın.
• Teslimat planı (JIT): Donatı ve membranı etap etap getirerek şantiye stok maliyetini ve hasarı düşürün.
• Drenaj kalitesi: İyi bir drenaj, su yalıtımındaki onarım riskini minimize eder (uzun vadeli tasarruf).
• Toprak iyileştirme alternatifi: Aşırı kazı yerine zemin iyileştirme (stabilizasyon) tekliflerini de sorgulayın.
• Yüklenici karşılaştırması: Birim tanımları eşit değilse teklifleri kıyaslayamazsınız; “tek yüz kalıp m²”, “kg/m³ donatı” gibi metraj tanımlarını standardize edin.

7) Hakediş/Ödeme Planı Önerisi

Ödemeleri tamamlanan metraj ve kontrol tutanaklarına bağlayın.

8) Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1) “Subasman” neleri kapsar?
Hafriyat, grobeton, temel (radye/mütemadi), kalıp–donatı–beton, su yalıtımı (bohçalama), drenaj, geri dolgu, temel topraklama ve testler.

2) Radye mi, mütemadi mi daha ekonomik?
İyi zeminlerde mütemadi genelde daha düşük hacim ve kg/ton ile ekonomiktir. Zayıf zeminlerde radye güvenli ve çoğu zaman zorunludur.

3) Donatı kg/m³ değerini bilmiyorum; ne yapayım?
Keşif aşamasında 100–160 kg/m³ aralığıyla ön bütçe yapabilirsiniz; statik projeyle netleşir.

4) Bohçalama şart mı?
Yeraltı suyu/yağmur riski olan yerlerde evet; yoksa ileride çok daha pahalı tamirlerle karşılaşabilirsiniz.

5) Drenaj hattını nasıl hesaplarım?
Perimetre kadar (ör. 50 m) boru + geotekstil + drenaj çakılı; rögar ve eğim planı şart.

6) Geri dolgu hangi malzemeyle yapılmalı?
Elemesiz toprak yerine kademeli sıkıştırılmış granüler malzeme (0–32 mm vb.) tercih edin; taşıma gücü artar.

7) m² başı subasman maliyeti nedir?
Bu örnekte ~3.200–5.060 TL/m² bandı görülüyor (zemine ve temele göre).

8) Fiyatlar neden bu kadar oynak?
Çelik, bitüm ve nakliye başta olmak üzere girdi fiyatları hızlı değişir. Sözleşmeye fiyat farkı/eskalasyon maddesi ekleyin.

9) Bodrumlu projede fark ne olur?
Perde duvar, dikey yalıtım ve ek drenaj nedeniyle ~600.000 TL civarı ilaveyi öngörmek gerçekçi olur (örneğimiz için).

10) Ne kadar yedek bütçe ayırmalıyım?
En az %10–15. Zemin sürprizleri ve proje değişiklikleri bu payı hızla tüketebilir.

Sonuç

150 m² subasman maliyeti, zemin koşulları ve temel tipine bağlı olarak ciddi şekilde değişir. Ön bütçede; radye için ~759.000 TL, mütemadi için ~529.000 TL (beklenmeyenler dâhil) gibi değerler kılavuz olabilir. Projenin statik raporu, şantiye erişimi ve yerel birim fiyatlarla rakamları güncellemek, sürprizleri en aza indirir.